Monday, September 13, 2010

Оюутнууд зуны ажлаа үнэлүүлж, 1000 ам.доллар гардлаа

Оюутанд сургалтын тэтгэлэг олгоно гэхээр нэн түрүүнд сурлага гайгүй ч амьдралын боломж тааруу хүүхдүүдэд бэлэн мөнгөний туслалцаа үзүүлэх тухай бодогддог. Тэгвэл “Нутгийн шийдэл” сан хүүхдүүдэд бэлэн мөнгө олгохын оронд нэгэн өвөрмөц ажил зохиож дүгнээд, арван оюутанд тэтгэлэг гардууллаа.

Тэд 5-р сард нийт оюутан сурагчдын дунд төслийн уралдаан зарлаж, таван багийг шалгаруулаад баг тус бүрд 1000 ам.доллар олгон, орон нутаг тийш илгээсэн. Шалгарсан багууд сонгож авсан сумдаа зуны нэг сарын турш ажиллаж, орчны эрүүл ахуйг хангах, байгаль хамгаалах, хувь хүний хөгжлийг дээшлүүлэх, залуусын боловсролыг дэмжих чиглэлээр уг мөнгийг тодорхой ажилд зарцуулаад ирсэн юм. Тэд ажлаа “Нутгийн шийдэл” сангийнхан болон санхүүжилт олгосон “Олон Улсын Андуудын Монголын тэтгэлэг” хөтөлбөрийн хандивлагчдад өнгөрөгч баасан гарагт “Хаан палас”-т тайлагналаа.
Төслийн уралдаан зарлаж хэрэгжүүлсэн “Нутгийн шийдэл” болон Монголд элэгтэй гадаадын хандивлагч иргэд оюутнуудын хийсэн ажилд туйлын сэтгэл хангалуун байсан учир бүгдэд нь 1000 ам.долларын тэтгэлэг гардуулсан юм.

Оюутнуудын хийсэн ажлаас сонирхвол, МУБИС-ийн сэтгүүлзүйн ангийн төгсөх курсын оюутан Б.Ууганбаяр, Н.Рэгдэнгарав нар Дархан-Уул аймгийн Шарын гол суманд нэг сар амьдарчээ. Ингэхдээ Шарын гол сумын дийлэнх иргэний ажлын байр болсон алтны хайгуулчдад хэрхэн өөрсдийгөө химийн хордлогоос сэргийлэх, эрүүл орчинд ажиллаж амьдрах талаар зөвлөгөө өгч, гарын авлага тараажээ. Гүний уурхайн ажилчдад ч бас хэрэгтэй мэдээллийг өгсөн байна. Мөн “Болжморуудын клуб” нэртэй өглөөний клуб ажиллуулан нутгийн иргэд, хүүхэд залууст өглөөний цугларалт хичээл болон байнгын үйл ажиллагаатай номын сангаар үнэ төлбөргүй үйлчлэн, залууст зориулж цаг хугацааг хэрхэн зөв зохистой ашиглах, эзэгтэй нарт хандаж эрүүл зохистой хооллолт гэж юу болох талаар мэргэжлийн хүмүүсийн туслалцаатайгаар цуврал сургалт явуулжээ. Уг клубыг одоо Шарын голын 2-р сургуулийн математикийн багш Б.Энхжаргал хүлээн авч үргэлжлүүлэн ажиллуулж буй.

Харин оюутан Т.Батням, Ч.Нямсүрэн нар Хануйн голыг хамгаалахаар нутгийн иргэдтэй хамтарч ажилласан байна. Тэд голын эрэг дагуух газрыг цэвэрлэж, хогийн сав, анхааруулах самбарууд байрлуулсан аж. Бас хамтрагчдынхаа хамтаар байгаль хамгаалагчийн тангараг өргөж, будгийн саваар хогийн сав хийж, баярын өдрүүдээр наадмын талбайд байрлуулжээ.
Тэгвэл Дорнод аймгийн Чойбалсан суманд оюутан Б.Батмандах, М.Мөнхчимэг нар "Залуус Зах зээл EXPO 2010" үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулсан байна. “Залуусыг дэмжих бүлэг” төслийн уг арга хэмжээнд оролцогчид нь бүгд хүүхдүүд байсан бөгөөд наадмын үеэр өөрсдийн бүтээсэн загвар, зурсан зураг, урласан бэлэг дурсгалын зүйлсээ олон нийтэд дэлгэжээ. Хамгийн гол нь хүүхдүүдэд өөрсдийгөө нээж, өөртөө итгэх итгэлтэй болоход нь тусалсан аж.

Өгий нуурыг хамгаалах нь монгол хүний үүрэг гэж үзсэн оюутан Э.Батбаатар, Б.Жагдагсүрэн нар таньж мэдэх хүнгүй ч Архангай аймгийг зорьжээ. Тэд мөн л гол усыг хамгаалах хөдөлгөөн өрнүүлж, нутгийн иргэдийг оролцуулан байгаль хамгаалах ажлууд зохиосон байна.

Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын уугуул хүүхдүүд болох Г.Идэрбат, Г.Алзахгүй нар "Хогны замаар хийх явган аялал"-д гарчээ. Тэд хогоо ангилж хаяхын ашиг тусыг нутгийн иргэдэд сурталчлаад зогсохгүй дахин боловсруулж болох хог хаягдлаар ялзмаг хийж, хэрхэн бордоо болгох аргыг хүмүүст зааж өгчээ.

Энэ мэт сайн үйлсийн эрэлд гарсан оюутнууд бүгд л орон нутгийн иргэдийг амьдралаа сайжруулах арга замд нэгтгэх, засаг захиргааныханд асуудлыг ойлгуулах, хамтарч ажиллахын төлөө зүтгэсэн байна. Тэд ингэснээрээ өөрсдийнхөө нөөц боломжийг нээгээд зогсохгүй, олон нийтийн ажил зохион байгуулах, хүмүүстэй харьцах туршлага хуримтлуулаад иржээ. Өөр өөр газар ажилласан ч нэгэн зорилгын дор гар, сэтгэл нийлэн ажилласан болохоор хоорондоо ч дотносож сайн найзууд болцгоожээ. Чийгийн улаан хорхойг ашиглан ялзмагт бордоо хийсэн хоёр хүүг “өтнүүд” хэмээн шоглож, өглөөний клуб ажиллуулсан хоёр охиныг “болжморууд” гэж хочлон, “болжмор чинь өтөөр хооллодог шүү дээ” гэлцэн хөгжилдөж харагдсан. Ажил хийвэл ам тосдохын үлгэрийг үзүүлсэн уг тэтгэлэгт хөтөлбөрийг зохион байгуулагчид цаашид уламжлал болгох, өргөжүүлэх бодолтой байгаа аж.


/"МОНЦАМЭ мэдээ" сонины 2010 оны 9-р сарын 13-ны дугаарт гарсан/

Ц.ОЮУНГЭРЭЛ: МОНГОЛ ЗАЛУУС ЮУ ЧАДДАГАА ХАРУУЛЛАА

Зуны амралтаараа төсөл хэрэгжүүлсэн оюутнуудын тайланг сонсох арга хэмжээний үеэр “Нутгийн шийдэл” сангийн тэргүүн, Ардчилсан эмэгтэйчүүдийн холбооны тэргүүн Ц. Оюунгэрэлтэй товч ярилцлаа.

-“Нутгийн шийдэл” сан өмнө нь оюутнуудад бэлэн мөнгөний тэтгэлэг олгодог байсан. Тэтгэлгийнхээ хэлбэрийг өөрчилснөөр ямар ахиц гарав, үр дүн нь хүлээсэн хэмжээнд хүрч чадаж байна уу? -Урьд нь сангийн нэр дээр ирсэн өргөдлүүдийг харж байгаад, ядуу дорой амьдралтай, сурах хүсэлтэй хүүхдүүдэд бэлэн мөнгө өгчихдөг байсан. Гэвч эргээд харахад энэ нь тийм ч үр дүнтэй ажил биш юм байна лээ. Тэтгэлэг авсан 20 гаруй хүүхдээс нийгэмд хэрэгтэй хүн болсон нь тун цөөн. Тиймээс бид залууст загас өгөх биш загас барих аргыг нь зааж өгөхийг илүүд үзэж энэхүү төслийн уралдааныг зарлаж шалгарууллаа. Уралдаанд янз бүрийн их, дээд сургуулийн оюутнуудын 21 төсөл ирснээс тавыг нь шалгаруулж санхүүжүүллээ. Улмаар хийсэн ажилтай нь танилцаж, дүгнэлээ. Оюутнууд маань санаснаас сайн ажиллажээ. 1000 ам.доллараар төсөөлж байснаас ч олон зүйл хийж, олон хүнийг хамруулсан байна. Бид болоод санхүүжүүлэгчид маань маш сэтгэл хангалуун байна. Монголын залуус юм хийж чаддагыг харууллаа гэж бодож байна.

-Анх санхүүжилтээ гардаж байсан болон одоо ажлаа тайлагнаж байгаа оюутнуудын хооронд ямар ялгаа ажиглагдаж байна вэ?
-Хүүхдүүд маань зуны саруудад маш их зүйл сурчээ. Олны өмнө ярьж илтгэхээс эхлээд нийгэмд чиглэсэн ажлыг зохион байгуулах, олон нийттэй харилцах, албаны хүмүүст санаа бодлоо ойлгуулах гээд олон чадварыг эзэмшсэн байна. Өөрөөр хэлбэл өөртөө итгэлтэй болж, бие хүн болон төлөвшжээ. Арван оюутан ч гэсэн байгаль орчныг хамгаалах хүсэл эрмэлзэлтэй болж, бусдын төлөө олон нийтийг уриалж хамтарч асуудал шийдэх арга барилд суралцаж байгаа нь улс оронд том хувь нэмэр болно. Нэг ёсондоо бүгдээрээ энэ 1000 ам.долларын тэтгэлгийг нийгэмд хэрэгтэй хувь хүн болж төлөвшсөнийхөө төлөө авч байгаа гэсэн үг.

-Санхүүжилт нь яг ямар шугамаар орж ирсэн бэ? “Нутгийн шийдэл” сангаас гарсан юм уу, эсвэл хандивлагчдаас цугласан мөнгө үү? Цаашид үүнийгээ үргэлжлүүлэх үү? -Гадаадын хэдэн хувь хүн нийлж монгол залууст яаж тусалбал үр дүнтэй байх талаар “Нутгийн шийдэл” санд хандсан юм. Бид өмнө нь өгдөг байсан тэтгэлгээ танилцуулж, өөрчлөх хүсэлтэй байгаагаа хэлснээр санхүүжилт авсан. Тэд үүнийгээ “Олон Улсын Андуудын Монголын тэтгэлэгт хөтөлбөр” гэж нэрлэсэн байгаа. Сая гол санхүүжүүлэгчид маань төслүүдийн тайланг сонсох зуур би асуулаа л даа. Энэ тэтгэлэг цаашаа үргэлжлэх үү, юу гэж бодож байна, монгол хүүхдүүд таны хандив тусламжаар үр дүнтэй зүйл хийж чадсан байна уу гэхэд тэд үргэлжлүүлэх хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлсэн. Гэхдээ тэтгэлгийн нийт хэмжээ зэргийг нутагтаа очоод бусадтайгаа ярилцаад шийднэ гэсэн. Ямар ч гэсэн нааштай зүйл хэлсэн болохоор төслийн уралдаан ирэх жил дахин зарлагдах байх..

-Бүгд л сайн ажил болсон байх шиг байна. Гэхдээ Таны хувьд алийг нь онцлох вэ?
-Би хоёр төслийг онцолмоор байна. “Болжморуудуудын клуб”-ын төсөл маань бидний бодож санаж байснаас маш олон ажил амжилттай зохион байгуулсан байна. Мөн “Залуусын экспо” төсөл хүүхэд залуусын гэртээ хийж бүтээж байсан хөдөлмөрийг гаргаж ирж, олон нийтэд үнэлүүлж чадсан байна. Энэ хоёр төслийн үр дүн анх танилцуулж, мөрөөдөж байснаас илүү гарсан учир сайхан санагдлаа. Гэхдээ нөгөө гурван төсөл ч бас үүрэг зорилтоо хэрэгжүүлсэн. Ер нь залуус маань сайн ажиллалаа. Хотын хоёр оюутан нэг ч хүн танихгүй газар очиж, өөрсдийн ажлаа нутгийн бүх иргэнд биш юм гэхэд тодорхой хүрээнд хүргэж чадаж байна гэдэг бол том амжилт. Мэдээж зөндөө бэрхшээл учирсан байна, тэр бүгдийг туулах зуураа тэд бие хүн болон төлөвшиж Монгол орныхоо үнэт зүйлийг ойлгоод ирж байгаа нь энэ бүхний үр дүн. Хойтон энэ хүүхдүүд илүү сайн төсөл оруулж ирж чадах байх. Дараа жил энэ хүүхдүүдээс давсан төсөл орж ирж байж л санхүүжилт авна, тэгэхээр оюутнууд дунд илүү өрсөлдөөн өрнөх байх, шалгуур ч өндөрсөнө гэсэн үг.

-“Нутгийн шийдэл” сангийнхаа тухай товч танилцуулахгүй юу?
-“Нутгийн шийдэл” гурав дахь жилдээ үйл ажиллагаа явуулж байгаа, гэр бүлийн сан. Анхлан манай гэр бүл, хамаатан садны хүрээнд голлон ажилладаг байсан. Сүүлдээ орон нутагт тулгамдаж буй асуудлыг шийдэх, байгаль орчинг хамгаалах, хүний эрхийг хангах чиглэлд хувь нэмрээ оруулахаар нийгэм рүү хандсан ажил зохиож байна. Ер нь гэр бүл гэдэг хэдэн үеэрээ эрхэмлэж явах үнэт зүйлтэй байх ёстой. Манай өвөг дээдсийн удам маань хилийн харуул байснаараа бахархдаг. Гэвч бид нийслэл хотод амьдарч байгаа учир тэдний үйл хэргийг үргэлжлүүлэх боломжгүй. Иймд гэр бүлийн маань үнэт зүйл юу байж болохыг ярьж байгаад уг санг байгуулсан юм. Бид нэг их мөнгө гаргах гэхээсээ нийгэмд хүч хөдөлмөрөө зориулахад анхаардаг. Өнөөдрийн оюутнуудын төсөл шиг үйл ажиллагаанд санхүүгийн тусламж үзүүлэх хандивлагч нарыг эрж олдог. Сангийнхаа хүрээнд ажил амьдралын гараанд хөл тавьж буй хүүхэд залууст зориулж “Ажил мэргэжлийн лавлах толь”, “Орчны эрүүл ахуй” иргэний нөхөрлөлийн гарын авлага, мөн “Нүүдэлчний яриа” бичил толь бичиг гаргаад байгаа. Эдгээр гарын авлагыг оюутнууд маань ч төсөл хэрэгжүүлэхдээ сайн ашигласан байна лээ.
Э.Адъяасүрэн

/"МОНЦАМЭ мэдээ" сонины 2010 оны 9-р сарын 13-ны дугаарт гарсан/

Thursday, September 2, 2010

Áèä ìàðòààã¿é, áàñ ìàðòàõã¿é...

Öàã õóãàöàà õàðàâñàí ñóì ìýò íèñýí îäîæ íýã ë ìýäýõíýý áèäíèé êëóá áàéãóóëàãäààä äàðàé íýãýí óëèðëûã àðäàà îðõèæýý. Õýäèéãýýð ¿¿ðýý îðõèí íèññýí õýäèé ÷ áèäíèé õºãæèë äýâøèë, õàéð øèíãýñýí áÿöõàí ¿¿ðýíä á¿õ íàñíû ñóðàã÷äàä çîðèóëàãäñàí çóíû ñóðãàëò ÿâàãäñààð ¿¿íä 60 ãàðóé ñóðàã÷èä õàìðàãäààä áàéíà.Ò¿¿í÷ëýí ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Õàÿíõÿðâàà êëóáòýé õàìòðàí íîì óíøëàãûí àÿíã çîõèîí ÿâóóëæ îëíû òàëàðõëûã õ¿ëýýëýý.

Ýíä 150 ãàðóé ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õýâëýãäñýí óòãà çîõèîë, ÿðóó íàéðàã ãýýä òºðºë á¿ðèéí ìýäýýëëýýð áàÿëàã íîì èðñýí áàéñàí þì. “Ñàíàà àëäàõàä ýõèéí ñ¿¿ òàãíàéä àìòàãäàæ” õýìýýí ìàíàé íýðò ÿðóó íàéðàã÷èä Á.Ëõàãâàñ¿ðýí ø¿ëýãëñýí áàéäàã÷ëàí áè ÷ ìºí õààÿà íýã ñàíàà àëäàí õàëóóí äóëààí ñýòãýëòýé ºõººðäºì ä¿¿ íàðàà ñàíàãàëçàíà. Òýä ìèíü ÷ îðîé á¿ð óòàñ öîõèí îðîéí òîéðãîî õèéí “Òàâòàé íîéðñîéðîé” äóóãàà äóóëæ ºãºõ íü ººðèéí ýðõã¿é ñýòãýë õºäºëãºíº.

Áÿöõàí áîëæìîðóóä ìààíü ñóðñàí ìýäñýíýý øóëãàíà æèðãýæ óòàñíû öààíààñ òºãºëäºð õóóðûí íàìóóí 纺ëºí àÿëãóóãààð áýëýã áàðèñààð...Òåõíèê òåõíîëîãè õºãæèíº ãýæ ñàéõàí ø¿¿ õýìýýí õºãøèä õóó÷èëäãûí àäèë ¿íýíäýý àëü õýäèéíý ìèíèé òºðñºí ä¿¿ øèã ìèíü äîòíî áîëñîí êëóáûí ñóðàã÷èä ìààíü “Áèä òàíûõàà çàõèæ õýëñíèéã ìàðòààã¿é ø¿¿, èòãýëèéã òàíü äààæ àìæèëòòàé ñóðàëöàõ áîëíî” õýìýýí ìåñåæ íèñãýñýýð...Ýðõýì ¿íýòýé ñóðãààëòàé áàãø íàð, ýãä¿¿òýé ãýíýí ä¿¿ íàð ìèíü áè ÷ ãýñýí ºâºð ä¿¿ðýí õ¿ñýë òýýñýí òà íàðûãàà ìàðòààã¿é, áàñ õýçýý ÷ ìàðòàõã¿é. Ýíý ÷ óòãààðàà áèäíèé êëóáûí ¿éë õýðýã ãàë ìýò ä¿ðýëçýõ áèëýý.

2010-08-26
Í.Ðýãäýíãàðàâ